Hoe de MVI-criteriatool actueel blijft
Per werkdag gebruiken overheidsorganisaties de MVI-criteriatool wel 140 keer. Deze tool helpt inkopers tijdens het inkoopproces om concrete criteria te kiezen die bijdragen aan maatschappelijk verantwoord inkopen. Overheden gebruiken de tool ter inspiratie of bij een aanbesteding. De totale opdrachtwaarde waarvoor de tool afgelopen jaar werd gebruikt, lag rond de 3 miljard euro. Ook daarom is het belangrijk dat de ruim 800 criteria in de tool actueel blijven. Jeroen van Alphen, projectleider MVI bij Rijkswaterstaat, legt uit hoe dit in z’n werk gaat.
‘Op het gebied van duurzaamheid gaan de ontwikkelingen snel. Er gebeurt erg veel’, vertelt Jeroen van Alphen. ‘Niet alleen op het gebied van wetgeving, maar ook technieken gaan snel. Vanuit de overheid werken we met transitieagenda’s. Dat zijn grote projecten waar veel wordt afgesproken en uitgevoerd rond verduurzaming om zo de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen, ook hier kijken we naar in de tool.’
In de tool zijn de criteria verdeeld in 6 clusters en 48 productgroepen. In elke productgroep zijn criteria te vinden op drie verschillende ambitieniveaus. Hier is 1 de basis en 3 ambitieus. Om de 1,5 jaar worden álle 800-900 criteria tegen het licht gehouden. Want zo legt Van Alphen uit: ‘Wat een jaar geleden misschien nog wel ambitieniveau 3 was, kan nu niveau 2 of 1 zijn. Dit kan komen door regelgeving die strenger wordt of technieken die verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan zero emissie handwerktuigen of elektrische auto’s – die door betere accu’s – meer kilometers kunnen maken.’
Hoe ziet dit er in de praktijk uit?
Lonneke de Graaff is namens CE Delft betrokken bij de categorieën energie, kantoorinrichting en transport. Ook zij ziet dat de ontwikkelingen snel gaan. ‘Aan de hand van de laatste technologische inzichten hebben we bijvoorbeeld de minimale branduren voor projectoren aangepast. Van 6 duizend naar 10 duizend. Ook in de categorie vervoer is het ambitieniveau van enkele criteria opgeschroefd. Waar we eerst om emissieklasse 5 vroegen, is dat nu klasse 6.’ Maar ook op het gebied van regelgeving verandert er veel: ‘Rond duurzaam textiel komt veel nieuw beleid. Hier spelen wij op in door verwijzingen op te nemen naar de laatste stand van zaken.’
De Graaff geeft aan dat deze inzichten door de goede samenwerking met categoriemanagers in de tool terecht komen. ‘Zij staan in direct contact met de markt en spelen dit weer door naar ons. Verder hoop ik dat de MVI-criteriatool steeds beter wordt geïntegreerd in projecten, denk hierbij aan samenwerkingen met Buyer Groups, waar veel kennis zit.’
Wel zou het volgens haar goed zijn als de overheid de doelstellingen minder vrijblijvend toepast. ‘Maak landelijke afspraken en houd je hieraan. Stel een minimumdoel voor bijvoorbeeld de inkoop van biologische producten in de catering. “Eind 2027 willen we dat 25% van de producten in de bedrijfsrestaurants biologisch zijn.” Dit geeft een goede impuls geven aan cateraars. Met vrijblijvende criteria is dit lastiger te bereiken.’
Peloton kan niet achterblijven
Volgens Van Alphen is het belangrijk dat de criteria in de MVI-criteriatool aansluiten bij de laatste ontwikkelingen. ‘Uiteindelijk is het de bedoeling dat we met z’n allen de klimaatdoelstellingen halen. Daarin wil je zo veel mogelijk partijen meenemen. Door de criteria actueel te houden en bij de koplopers aan te sluiten, blijf je ambitieus. Zonder dat het voor de meerderheid van organisaties niet haalbaar is. Zie het zo: als we de stip op de horizon verplaatsen en meer werk maken van maatschappelijk verantwoord inkopen, verschuift ook de ondergrens. Hierdoor kan het peloton niet achterblijven.’
Hoe gaat dit actualiseren in z’n werk? Door het jaar heen verzamelt het team van Van Alphen feedback van gebruikers en experts zoals categoriemanagers, inkopers en verschillende juristen. In totaal komen er ruim 300 stuks feedback binnen. Van Alphen: ‘Als we feedback van gebruikers krijgen, gaan we als eerste na of iets ambitieus is. Dit doen we onder andere met experts uit die categorie. Zij weten wat er speelt en of iets niet veel te hoog gegrepen is. Want we willen organisaties niet afschrikken met onrealistische criteria.’
Nieuwe regels krijgen plek in criteria
Naast alle feedback die binnenkomt, kijkt het team ook naar de regelgeving. ‘We nemen Nederlands beleid mee in het actualiseren, zo heeft de Rijksoverheid tegenwoordig bepaald dat je kantoormeubilair in overheidsgebouwen moet kunnen repareren. Ook komt er vanuit Europa een heleboel nieuwe wetgeving rond duurzaamheid, deze moeten we vertalen naar de Nederlandse situatie.’
Als dit allemaal nagelopen is, komt er nog een juridische check en gaan de geüpdatete criteria online. ‘Het is een uitvoerig proces. In totaal werken hier wel 35 tot 40 mensen aan mee. Hiermee proberen we maatschappelijk verantwoord inkopen overzichtelijk en makkelijker te maken.’
Samenwerking met Vlaanderen
‘De grootste vooruitgang van dit jaar zit in de samenwerking met Vlaanderen. We delen input met elkaar en passen criteria waar nodig aan. Op die manier werken we ook over de Nederlandse grens samen aan duurzamere overheidsopdrachten.'
Op 23 mei is de Vlaamse criteriatool gelanceerd. Deze tool is afgeleid van de Nederlandse MVI-criteriatool, maar op onderdelen passend gemaakt voor aanbestedingen in Vlaanderen. Hierdoor kunnen bedrijven en overheden uit Vlaanderen nu ook gebruik maken van de ruim 350 criteria om duurzamer in te kopen.